پسر کریتیوس
پسر کریتیوس، مجسمه‌ای که در موزه آکروپولیس به نمایش گذاشته شده است، یکی از مهم‌ترین آثار هنر یونان باستان و نمونه‌ای بارز از سبک موسوم به “سبک سخت” است.
کشف مجسمه
تنه مجسمه در سال‌های ۱۸۶۵ تا ۱۸۶۶ در جنوب شرقی پارتنون پیدا شد، در حالی که سر آن در سال ۱۸۸۸ در نزدیکی دیوارهای جنوبی آکروپولیس کشف شد. باستان‌شناسان آن را “پسر کریتیوس” نامیده‌اند، به نام مجسمه‌سازی که باور دارند آن را ساخته است.
وضعیت مجسمه
پسر کریتیوس به صورت عریان ایستاده به تصویر کشیده شده است. او وزن خود را بر روی پای چپش قرار داده در حالی که پای راستش در زانو خم شده است، که این حالت مشخصه سبک سخت است.
ویژگی‌های ظاهری
چهره او جدی است و چشمانش که در اصل از ماده‌ای دیگر ساخته شده بودند، باقی نمانده‌اند.
موهای او که به شکل سرش پیروی می‌کنند، به طور محکم در اطراف یک حلقه جمع شده‌اند و چند رشته پراکنده بر روی شقیقه‌ها و پشت گردنش افتاده‌اند. آثار رنگ قرمز بر روی موهایش حفظ شده است.
نسبت دادن به کریتیوس
نسبت دادن این مجسمه به مجسمه‌ساز کریتیوس بر اساس شباهت‌هایی است که با مجسمه هارمودیوس از گروه برنزی تیران‌کشان، اثری از کریتیوس در همکاری با نسیوتس، دارد.
این گروه که امروزه از طریق نسخه‌های مرمری دوره رومی به ما شناخته شده است، در آگورای آتن برپا شده بود.
هویت مجسمه
اما اینکه این مجسمه چه کسی را به تصویر می‌کشد، مشخص نیست. برخی از محققان معتقدند که او یک ورزشکار جوان، برنده یک رویداد در جشن‌های پان‌آتنا بزرگ را نشان می‌دهد.
دیگران ادعا می‌کنند که او یک قهرمان، احتمالاً تسئوس را به تصویر می‌کشد. علاوه بر این، آنها ارتباط تقدیم مجسمه در آکروپولیس را با فعالیت‌های سال‌های ۴۷۶ تا ۴۷۵ قبل از میلاد، زمانی که کیمون استخوان‌های تسئوس را از جزیره اسکایروس به آتن منتقل کرد، مرتبط می‌دانند.
اهمیت مجسمه
این مجسمه یک نقطه عطف در هنر یونان است. در کتاب‌های درسی به طور برجسته‌ای ذکر شده و به نمایشگاه‌های بین‌المللی مهم سفر می‌کند.
راز سر بریده
اما هنوز هم یک راز باقی مانده است که چه کسی در دوران باستان با ضربه تبر به پشت گردن، سر مجسمه را بریده و چرا.
دانشمندان اولیه، ایرانیان را مقصر می‌دانستند که در جریان تهاجم خود به یونان در سال ۴۸۰ قبل از میلاد، آکروپولیس را غارت کردند. اخیراً، مورخان هنر مجسمه را به دوره کلاسیک اولیه نسبت داده‌اند؛ این امر نشان می‌دهد که خود آتنی‌ها این کار را انجام داده‌اند.
واضح است که آتنی‌ها در مواقعی مجسمه‌ها را سر می‌بریدند؛ هیچ توضیح دیگری برای بسیاری از سرهایی که از بدن‌هایشان جدا شده و از پر کردن آکروپولیس کشف شده‌اند، وجود ندارد.
راشل کوسر، استاد تاریخ هنر در دانشگاه شهری نیویورک، مطمئن است که سر بریدن کار مهاجمان ایرانی بوده است.
او در مقاله‌ای برای بولتن پژوهشی مرکز مطالعات هلنی توضیح می‌دهد:
بسیاری از کورای آکروپولیس—که قبل از ۴۸۰ قبل از میلاد تاریخ‌گذاری شده‌اند و بدون شک توسط ایرانیان مورد حمله قرار گرفته‌اند—آسیب‌های مشابهی دارند، از جمله ضربه به پشت سر و همچنین دست‌ها و پاهای گمشده.
بنابراین، تخریب در سال ۴۸۰ قبل از میلاد می‌تواند توضیح دهد که چرا پسر کریتیوس به زودی پس از برپایی دفن شد (در غیر این صورت، باید فرض کرد که در دهه ۴۷۰ ساخته شده و در کمتر از سی سال “کشته” شده است، که برای یک مجسمه مرمری محکم، عمر کوتاهی است).
من حدس می‌زنم که مجسمه کمی قبل از ۴۸۰ برپا شده، آسیب دیده و سپس دفن شده است—همه در آکروپولیس، زیرا به عنوان ساکن فضای مقدس، هرگز نمی‌توانست تقدس خود را از دست بدهد.
اما سخت است که مطمئن باشیم؛ این معمای قتل از ۲۵۰۰ سال پیش سرنخ‌های کمی ارائه می‌دهد. آنچه می‌توانیم با اطمینان بگوییم این است که این “قتل” به اهمیت تصویر شهادت می‌دهد، تصویری که آنقدر قدرتمند بود که باید “کشته” می‌شد تا نفی شود.
“`
