ارتش بیزانس: نیرومندترین نیروی چند قومیتی جهان

ارتش بیزانس

ارتش بیزانس از قرن هفتم تا دوازدهم میلادی یکی از قدرتمندترین و مؤثرترین نیروهای نظامی جهان بود.

ارتش بیزانس که فعالیت خود را در حدود سال 395 میلادی آغاز کرد، ادامه‌ای از ارتش قدرتمند روم شرقی بود و فرمانده کل آن امپراتور بیزانس بود.

سپس، ارتش بیزانس ساختار ارتش روم را دنبال کرد که به دلیل انضباط سخت، سازماندهی دقیق و استراتژی‌های جنگی ماهرانه‌اش شناخته شده بود.

امپراتوری بیزانس به یکی از مهم‌ترین امپراتوری‌های تاریخ تبدیل شد و یونان، ایمان مسیحی و اروپای غربی را به هم پیوند داد.

نقش دفاعی ارتش بیزانس

از قرن هفتم تا اواسط قرن نهم، نقش ارتش بیزانس عمدتاً دفاعی بود به دلیل حملات و از دست دادن سرزمین‌ها که از خلافت راشدین مسلمان متحمل شد.

برای مقابله با خلافت قدرتمندتر در آن دوره، ارتش بیزانس سیستم “تِما” را تطبیق داد.

تِما (یا ثما، از کلمه یونانی θέμα) یک تقسیم اداری از امپراتوری بود که در آن یک ژنرال هم صلاحیت مدنی و هم نظامی را اعمال می‌کرد و یک قاضی قدرت قضایی را داشت.

بیزانس تقریباً نیمی از سرزمین خود را در حملات خلافت از دست داده بود و بین سال‌های 659 و 662 ارتش آن با خلافت به توافق آتش‌بس رسید و تجدید قوا کرد.

تِماتای اولیه

پنج تِماتای اولیه (جمع تِما) همگی در آسیای صغیر بودند و از ارتش‌های میدانی قبلی تشکیل شده بودند. به طور خاص، آن‌ها عبارت بودند از:

تِمای ارمنی، جانشین ارتش ارمنستان که مناطق قدیمی پونتوس، ارمنستان کوچک و کاپادوکیای شمالی را اشغال کرده بود و پایتخت آن آماسه بود.

تِمای آناتولی، جانشین ارتش شرق (Ανατολή). این تِما آسیای صغیر مرکزی را پوشش می‌داد و پایتخت آن آموریوم بود.

تِمای اوپسیسیان جایی بود که همراهی امپراتوری (در لاتین Obsequium) مستقر بود. این تِما شمال غربی آسیای صغیر (بیتینیا، پافلاگونیا و بخش‌هایی از گالاتیا) را پوشش می‌داد و در نیکایا مستقر بود.

تِمای تراکسیان، جانشین ارتش تراکیه. این تِما ساحل مرکزی غربی آسیای صغیر (ایونیا، لیدیا و کاریا) را پوشش می‌داد و پایتخت آن افسوس بود.

تِمای کارابیزیانی، احتمالاً از بقایای ارتش ایلیریکوم یا کوئستورا اکسیرکیتوس قدیمی تشکیل شده بود. این تِما ساحل جنوبی آسیای صغیر و جزایر اژه را اشغال کرده بود و پایتخت آن آتالیا بود.

تِمای اخیر نیروی دریایی امپراتوری بود که در اوایل قرن هشتم با تِمای سیبیرائوت جایگزین شد.

تشکیل نیروهای جدید

به دلیل فاصله زیاد از قسطنطنیه، مرکز امپراتوری، تِماها به اندازه کافی به امپراتور وفادار نبودند.

امپراتور کنستانتین پنجم نیروی جدیدی به نام تگماتا (هنگ‌ها) تشکیل داد. این سربازان حرفه‌ای ارتش امپراتوری را تشکیل می‌دادند.

تگماتا واحدهای نگهبان قدیمی قسطنطنیه بودند که برای تأمین نیرویی قوی از نگهبانان وفادار برای امپراتور تشکیل شده بودند.

تگماتا برای سرکوب یک شورش بزرگ در تِمای اوپسیسیان در سال‌های 741-743 تشکیل شد.

دوره حکومت دودمان کومننوس

حکومت دودمان کومننوس که از سال 1081 آغاز شد (تا حدود 1185) امپراتوری بیزانس را در ضعیف‌ترین حالت خود یافت، زیرا بیشتر سرزمین‌های سابق خود را از دست داده بود و با جنگ‌های داخلی مواجه بود.

الکسیوس اول کومننوس، اولین امپراتور از پنج امپراتور دودمان کومننوس، مصمم بود که از زوال جلوگیری کند و امپراتوری را احیا کند و سرزمین‌های از دست رفته را بازپس گیرد و گسترش دهد.

اولویت کومننوس بازسازی کامل ارتش بود. سیستم تِما کنار گذاشته شد و اولویت‌های نظامی جدیدی حاکم شد.

ارتش جدید کومننوس با واحدهای نگهبان ماهری مانند گارد وارنگی و جاویدان‌ها (یک واحد سواره‌نظام سنگین) که در قسطنطنیه مستقر بودند، تشکیل شد.

همچنین سواره‌نظام قدرتمند کاتافراکت از مقدونیه، تسالی و تراکیه و نیروهای استانی مختلف از مناطقی مانند ساحل دریای سیاه آسیای صغیر وجود داشتند.

استفاده از مزدوران خارجی

ارتش بیزانس از قرن یازدهم به بعد به طور گسترده‌ای از مزدوران خارجی استفاده می‌کرد.

همین رویه توسط دولت‌های یونانی که پس از فتح قسطنطنیه توسط صلیبیون در سال 1204 به وجود آمدند، مانند امپراتوری نیقیه یا دسپوتی اپیروس دنبال شد.

مزدوران ارتش بیزانس تقریباً از تمام ملت‌های جهان شناخته شده آن زمان بودند:

مجارها بخشی از نیروهای یوآنیس دوم کومننوس در مبارزاتش علیه سلجوقیان بودند. بعدها، در قرن سیزدهم، جنگجویان مجار در ارتش امپراتوری نیقیه شرکت کردند.

لاتین‌ها، که به عنوان فرانک‌ها نیز شناخته می‌شدند، عمدتاً فرانسوی بودند، در حالی که در تعداد بسیار کمتری، ایتالیایی‌ها، اسپانیایی‌ها و آلمانی‌ها در میان آن‌ها بودند و عمدتاً به عنوان سواره‌نظام سنگین خدمت می‌کردند.

ترک‌ها (سلجوقیان، عثمانیان و دیگران) همیشه بخش عمده‌ای از ارتش‌های امپراتوری بیزانس بودند و به عنوان مزدور خدمت می‌کردند.

کاتالان‌ها از دهه 1270 تا قرن پانزدهم توسط بیزانسی‌ها استفاده می‌شدند. مورد معمول این نیروها شرکت کاتالان بود که توسط آندرونیکوس دوم پالایولوگوس برای مبارزه با ترک‌ها در سال 1302 استخدام شد.

آلانیان، یک ملت ایرانی از قفقاز، به عنوان بهترین سواره‌نظام شرق شناخته می‌شدند. از اواخر قرن یازدهم تا اوایل قرن چهاردهم، آن‌ها سواره‌نظام تیرانداز به بیزانسی‌ها می‌دادند.

بورگوندی‌ها نیز بخشی از این ترکیب بودند. در سال 1445، دوک بورگوندی 300 جنگجو را برای تقویت نیروی نظامی دسپوتی موره علیه عثمانیان فرستاد. همچنین، بسیاری از مزدوران بورگوندی به صورت فردی در طول قرن پانزدهم به امپراتوران بیزانس خدمت کردند.

اسکاندیناوی‌ها نیز در ارتش بیزانس حضور داشتند. گارد وارنگی یک واحد مزدور منتخب از مردانی از کشورهای مختلف شمال اروپا بود. مأموریت آن‌ها حفاظت از امپراتور بود که به او تا حد مرگ وفادار بودند.

برای وایکینگ‌ها افتخار بزرگی بود که تا قسطنطنیه سفر کنند و در گارد امپراتور خدمت کنند. این خدمتی بود که شهرت و همچنین پول را تضمین می‌کرد.

ساکسون‌ها و انگلیسی‌ها اولین بار به عنوان مزدوران ارتش بیزانس در دهه 1080 ظاهر شدند. از قرن دوازدهم به بعد، آن‌ها به عنوان یک ملت شمال اروپا در گارد وارنگی طبقه‌بندی شدند.

در طول قرن دوازدهم، بسیاری از حاکمان روسی ارتش بیزانس را با جنگجویان پیاده‌نظام تأمین می‌کردند و به دنبال حفظ روابط دوستانه و متحد با قسطنطنیه بودند. آن‌ها نیز در گارد وارنگی طبقه‌بندی شدند.

در نبرد پلاگونیا، در سال 1259، بلغارها به عنوان مزدوران در ارتش نیقیه عملکرد قابل توجهی داشتند. تا نیمه دوم قرن چهاردهم، آن‌ها بیشتر و بیشتر در نیروهای بیزانس شرکت کردند.

تحت شرایطی که قسطنطنیه در اوایل قرن دوازدهم بر صرب‌ها تحمیل کرد، آن‌ها موظف بودند 500 سواره‌نظام برای عملیات در آناتولی به امپراتور تأمین کنند.

در طول قرن چهاردهم، صدها مزدور آلبانیایی بخشی از نیروهای بیزانس در تسالی و پلوپونز بودند. تعداد آن‌ها در دهه 1390 به 10,000 نفر افزایش یافت.

مزدورانی از پادشاهی گرجستان گاهی به عنوان واحدهای سواره‌نظام در ارتش بیزانس خدمت می‌کردند، عمدتاً در قرن دوازدهم و همچنین در اوایل قرن سیزدهم.

نیروهای کمکی ارمنی به نمایندگی از بیزانسی‌ها در قرن‌های دوازدهم و سیزدهم جنگیدند. آن‌ها گاهی در شمال سوریه و آسیای صغیر استفاده می‌شدند.

امپراتوری نیقیه از سربازان کمکی مغول در مبارزات خود علیه سلجوقیان، از 1220-1240 استفاده کرد. در سال 1282، 4,000 جنگجوی نوگای خان در ارتش میخائیل نهم در عملیات‌هایش علیه لاتین‌های تسالی شرکت کردند.

“`

لینک مرجع خبر